قاتل خاموش


 

گفتگو با دکتر شيرين نيرومنش، متخصص زنان و زايمان درباره سرطان تخمدان




 
سرطان تخمدان، قاتل خاموش است؟! سرطان تخمدان را «قاتل خاموش» ناميده‌اند زيرا معمولا علايم آن وقتي ظاهر مي‌شود که بيماري به مراحل پيشرفته رسيده است و عمدتا غيرقابل درمان است.
اما کارشناسان بهداشتي مجموعه‌اي از علايم جسمي را شناسايي کرده‌اند که در زنان مبتلا به سرطان تخمدان رخ مي‌دهند و ممکن است نشانه‌هاي هشداردهنده اوليه براي اين بيماري باشند. اين علايم بسيار شايع هستند و اغلب زناني که آنها را بروز مي‌دهند، مبتلا به سرطان تخمدان نيستند. اما براي زنان مبتلا به سرطان تخمدان، اميد اين است که آگاهي بيشتر در مورد آنها به تشخيص زودرس و درمان بيماري منتهي شود.
جامعه سرطان آمريکا و جامعه متخصصان سرطان‌هاي زنان آمريکا بر اين چهار علامت به عنوان علايمي که در زنان مبتلا به سرطان تخمدان از عموم مردم شايع‌ترند، ‌تاکيد دارند: آروغ زدن و افزايش اندازه شکم؛ درد شکمي يا لگني؛ اشکال در غذا خوردن و احساس سيري زودرس و تکرر و فوريت ادرار.
بر اساس اين رهنمود هر زني که يک يا تعداد بيشتري از اين علايم را تقريبا هر روز براي چند هفته تجربه مي‌کند بايد به يک پزشک باليني ترجيحا متخصص زنان و زايمان مراجعه کند تا مورد معاينه لگني قرار گيرد. اگر معاينه لگني فرد مشکوک بود، معمولا به دنبال آن از يک روش غيرتهاجمي تشخيصي، سونوگرافي از راه واژن و احتمالا اندازه‌گيري خوني يک شاخص سرطان به نام CA- 125 استفاده مي‌شود. تنها راه تشخيص قطعي سرطان تخمدان در حين جراحي است که بهتر است به وسيله متخصص زناني که در زمينه سرطان تخمدان تجربه دارد، انجام شود.
پژوهش‌ها نشان داده است که بسياري از زناني که دچار سرطان تخمدان هستند، مدت‌ها پيش از تشخيص سرطان، از علايمي که در بالا ذکر شد، شکايت داشته‌اند اما اين علايم يا ناديده گرفته‌ شده‌اند يا به بيماري‌هاي ديگر نسبت داده شده‌اند. چهار علامتي که ذکر شد در بسياري از بيماري‌هاي ديگر مانند اختلالات قاعدگي، نشانگان روده تحريک‌‍‌پذير و عفونت‌هاي مثانه بروز مي‌کنند.
اما اگر چنين علايمي بدون سابقه قبلي بروز کنند، براي چند هفته ادامه پيدا کنند و در طول زمان بدتر شوند،‌ ممکن است نشانه سرطان تخمدان باشند. سرطان‌هاي رحم، تخمدان،‌ پستان و دهانه‌ رحم به سرطان‌هاي زنانه معروف‌اند. از ميان اين سرطان‌ها، اين‌هفته به سراغ سرطان تخمدان رفته‌ايم تا با روش‌هاي پيشگيري از آن آشنا شويم. دکتر شيرين نيرومنش، متخصص زنان و زايمان و فوق‌تخصص بارداري‌هاي پرخطر، پاسخ‌گوي سوالات ما در اين زمينه‌اند.

سرطان تخمدان در چه دوره‌اي از زندگي زنان بيشتر است؟
 

رشد بدخيم و غيرطبيعي سلول هاي تخمدان موجب ايجاد سرطان تخمدان مي‌شود که در سنين مختلف از قبل از بلوغ، دوران بارداري و پس از يائسگي ديده مي‌شود. سرطان‌هاي تخمدان بسيار متعدد و متنوع هستند و شدت رشد و سرعت بيماري برحسب نوع سرطان تخمدان متفاوت است. ولي به طور کلي در سنين قبل از يائسگي شايع‌تر است. در حدود يک درصد از سرطان‌هاي تخمدان زير 20 سالگي ايجاد مي‌شود. شايع‌ترين سن ابتلا حدود 40 تا 50 سالگي است و 30 تا 40 درصد بدخيمي‌هاي تخمدان بعد از 65 سالگي رخ مي‌دهد.

علت اين سرطان چيست؟
 

علت آن در تمام موارد قابل تشخيص نيست. ارتباط ژنتيک و ارثي در برخي انواع سرطان تخمدان وجود دارد. بنابراين اگر در مادر يا خواهر يک خانم سابقه سرطان تخمدان وجود داشته باشد، خطر ابتلا در ايشان بيشتر از ساير افراد است. چاقي و مصرف غذاهاي چرب هم در افزايش سرطان‌هاي مختلف از جمله سرطان تخمدان موثر است. سرطان تخمدان در خانم‌هايي که زايمان نداشته‌اند بيشتر از کساني است که بارداري و زايمان داشته‌اند. بلوغ زودس و يائسگي ديررس هم خطر اين سرطان را افزايش مي‌دهد. مصرف قرص‌هاي ضدبارداري ممکن است در کاهش سرطان تخمدان نقش داشته باشد و کساني که از قرص‌هاي ضدبارداري استفاده مي‌کنند کمتر به اين سرطان مبتلا شوند.

مي‌توان از آن پيشگيري کرد؟
 

بله، قرص‌هاي ضدبارداري خوراکي تنها روش توصيه شده براي پيشگيري از سرطان تخمدان است. خطر ابتلا به اين نوع سرطان در بيماراني که قرص‌هاي ضدبارداري خوراکي مصرف کرده‌اند، به نسبت کساني که از داروهاي ضدبارداري استفاده نمي‌کنند کمتر است. بارداري و زايمان هم به کاهش شيوع آن کمک مي‌کند.

چه علايمي دارد؟
 

به علت قرار گرفتن تخمدان‌ها در عمق لگن، علايم سرطان تخمدان دير ظاهر مي‌شود. مهم‌ترين علامت آن، وجود يک توده يا تومور در داخل لگن به هنگام معاينه است که ممکن است با درد و فشار در لگن، يبوست يا تکرر ادرار، خود را نشان بدهد. درد شديد در قاعدگي و درد در موقع مقاربت ممکن است از علايم ديگر اين تومورها باشد. بنابراين توجه به علايم فوق اهميت دارد و به خصوص خانم‌ها در صورت احساس بزرگي شکم حتما بايد مورد بررسي قرار گيرند. اختلالات قاعدگي و خون‌ريزي در خانم‌هاي مسن که سال‌هاست يائسه شده‌اند از ديگر علايم اين تومورها است. متاسفانه وقتي تومور تخمدان موجب بزرگي شکم خون‌ريزي يا وجود مايع در شکم مي‌شود ممکن است مدت‌ها از شروع بيماري گذشته باشد، بنابراين به کليه خانم‌ها در سنين باروري و پس از يائسگي بايد توصيه کرد که حتي در صورتي که هيچ‌گونه مشکلي ندارند حداقل سالانه مورد معاينات لگني انجام پاپ‌اسمير قرار گيرند و در صورت شک به توده‌هاي لگني سونوگرافي رحم و تخمدان‌ها خصوصا به طريق واژينال براي بررسي دقيق انجام شود.

با مشاهده کدام علايم بايد به پزشک مراجعه کرد؟
 

براي تشخيص زودرس لازم است کليه خانم‌ها حداقل سالي يک بار به پزشک مراجعه و تحت معاينه دقيق لگني و پاپ‌اسمير و در صورت نياز سونوگرافي قرار گيرند چون اين بيماري اگر زود و در مراحل اوليه تشخيص داده شود موفقيت در درمان بسيار خوب خواهد بود. متاسفانه در اکثريت موارد سرطان‌هاي تخمدان، خانم‌ها در مراحل پيشرفته به پزشک مراجعه مي‌کنند. خانم‌هايي که سابقه سرطان تخمدان در خانواده دارند لازم است به طور مرتب تحت معاينه و آزمايشات لازم قرار گيرند. در صورت مشاهده اين موارد بايد به پزشک مراجعه شود: احساس سنگيني و فشار در لگن، احساس بزرگي شکم، تغيير در وضعيت قاعدگي، خون‌ريزي يا لکه‌بيني پس از يائسگي، تغيير در وضعيت اجابت مزاج و يبوست، تکرر ادرار، درد يا خون‌ريزي به هنگام مقاربت و تهوع، بي‌اشتهايي و سيري زودرس.

اين سرطان چگونه درمان مي‌شود؟
 

درمان در اکثر موارد جراحي است. وسعت درمان به نوع سرطان و ميزان انتشار آن در داخل لگن و ساير قسمت‌هاي بدن و سن وتمايل بيمار براي بارداري بعدي بستگي دارد. براساس نوع تومور ممکن است از شيمي‌درماني هم استفاده شود. در خانم‌هاي يائسه برداشتن رحم و لوله‌ها و تخمدان‌هاي دوطرف و نمونه‌گيري از قسمت‌هاي مختلف لگن و شکم انجام مي‌شود. در خانم‌هاي جوان در صورتي که سرطان زود تشخيص داده شود، مي‌توان رحم را حفظ کرد تا در سال‌هاي بعد بارداري داشته باشد.

 

منبع:http://salamat.com